Мал аж ахуйн хаваржилт болон малын гоц халдварт өвчний өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газар, Мал эмнэлгийн газар, Баян-Өндөр, Жаргалант сумдаас хамтарсан хэвлэлийн хурал хийж мэдээлэл өглөө. 

Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын дарга Ж.Бат-Өлзий: Бэлтгэсэн хадлан нь дууссан  малчдад  нөөцийн өвс, тэжээл олгоно 

Улс орны хэмжээнд мал аж ахуйн хаваржилт хүндэрч буйтай холбоотойгоор Засгийн газрын 62 дугаар тогтоолоор өндөржүүлсэн бэлэн  байдлын зэрэгт шилжүүлсэн. Үүнтэй холбоотойгоор аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газраас  мал аж ахуйн өвөлжилт, хаваржилтын чиглэлээр судалгаа авч байна. Аймгийн хэмжээнд өнгөрсөн жил 994 малчин өрх, 386 мал бүхий иргэний  175329 толгой мал тоологдсон.  Өмнөх жилүүдтэй харьцуулж үзэхэд үхэр, адуу, хонин сүргийн  тоо толгой  нэмэгдэж, ямаан тоо толгой буурсан. 
Энэ жил малчдын төвшинд мал аж ахуйн өвөлжилтийн бэлтгэлийг 97.3 хувьтай хангасан. Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын хамгийн чухал нь байгалийн  хадлан байдаг. Малчдын төвшинд 9500 тонн хадлан бэлтгэхээс 9700 тонн хадлан бэлтгэсэн. 

    Аймгийн Засаг даргын захирамжаар Баян-Өндөр сумын 5 чиглэлд,  Жаргалант сум руу 6 чиглэлд ажлын хэсэг гарч, малчдад төрийн үйлчилгээг үзүүлэх,  нөхцөл байдлыг газар дээр нь үнэлэх ажлыг зохион байгуулсан. Малчид маань өнөөдрийн байдлаар бэлтгэсэн хадлангийнхаа 70 орчим хувийг нь хэрэглэж, 30 хувийн үлдэгдэлтэй байна. 
Цаашид цаг агаар хүйтэрч байнгын тэжээлд орох малын тоо нэмэгдвэл өвс,  тэжээлийн дутагдал үүсэх магадлалтай байна. Аймгийн хэмжээнд 39 удаагийн цас орсон. Хунгар газраа 20-25 см, тал газраа 10-15 см цастай байна. Дулаарч, хүйтрээд байгаа учир цас хөрөлж зузаарч цасны нягт нэмэгдсэн байна. 

Аймаг, сумдын аюулгүйн  нөөцийн өвс, тэжээлийг Засгийн газрын тогтооолын дагуу бэлтгэсэн. Сар шинийн өмнө Баян-Өндөр сумын нөөцийн өвс, тэжээлийг малчдад үнэ төлбөргүй олгосон. Аймаг, Жаргалант сумын өвс тэжээлийг гуравдугаар сард олгох ажлыг  аймгийн Онцгой комиссын  хурлаар хэлэлцүүлнэ.

      Өвс, тэжээл зайлшгүй дутагдалтай байгаа малчдадаа аймаг, сумын өвс тэжээлийг олгоно. Бүх малчдад тэгш хуваарилах зарчмаар өгөх боломжгүй.  

Өвс, тэжээл хангалттай тарган тавтай хаваржиж  байгаа малчид олон бий. Тиймээс үнэхээр өвс тэжээлийн тэжээлийн дутагдалд орсон малчдад  аймаг, сумдын өвс тэжээлийн нөөцийг олгохоор төлөвлөж байна. 

Мал эмнэлгийн газрын дарга Л.Уртнаст:Шүлхий болон мялзан өвчний вакцинжуулалтыг дөрөвдүгээр сард хийнэ 

   Улс орны хэмжээнд өнөөдрийн байдлаар дөрвөн төрлийн малын гоц халдварт өвчний дэгдэлттэй байна. Үүнд, мялзан, цэцэг, үхрийн арьс товруутах өвчин, манай аймагт гахайн мялзан өвчний голомт байсаар  байна.  Өчигдрийн байдлаар /2024.2.19/  улсын хэмжээнд 26 сумын 35 голомтод 235 өрхийн 7226 толгой бог мал цэцэг өвчнөөр өвчлөөд байна. Мөн бог малын мялзан өвчний тархалт идэвхтэй байна.

 Манай аймгийн хувьд Архангайн Өгий нуур суман дахь голомтын үүсгэл ойрхон байна. Дундговь Өвөрхангай,  Төв Хэнтий зэрэг 9 аймагт цэцэг өвчний голомт нэлээдгүй тархалттай байна. Энэ өвчин   малын шилжилт хөдөлгөөнөөр дамжиж халдварлан голомтын тоог нэмэх эрсдэлтэй.  Аймгийн хэмжээнд гоц халдварт өвчний идэвхтэй болон идэвхгүй тандалтыг хийж байна.  Сар шинийн өмнө 50 гаруй мянган толгой малд идэвхтэй тандалтыг хийсэн.

Өдөрт дунджаар 50 малчин өрх рүү утасдаж шинж тэмдэгт суурилсан гоц халдварт өвчний тандалтыг хийж байна.

Шүлхий болон мялзан өвчний вакциныг дөрөвдүгээр сар гаргаад хийнэ. Орон нутагт вакцины тодорхой нөөц бий. Цэцэг өвчний эрсдэл үүсээгүй байгаа учир урьдчилан сэргийлэх  үүднээс вакцинжуулалтын асуудлыг Мал эмнэлгийн ерөнхий газарт хүргүүлэн ажиллаж байна. 

Жаргалант сумын Засаг дарга Б.Зоригтбаяр: Сумын хэмжээнд 8 газарт мал бэлчих боломжгүй нөхцөл байдал үүсээд байна 

2023 оны мал тэжээвэр амьтны тооллогоор Жаргалант суманд 478 малчин 72 үбхий иргэдийн 77146 толгой мал тоологдсон. Сумын хэмжээнд он гарснаас хойш  14 удаагийн цас хялмайлан орсон. 16-18-ныг хүртэл хоёр өдөр цасаар шуурсан. Гуу жалгандаа 255-35 см, тал газраа 15-20 см цастай байна. Сумын нийт нутаг дэвсгэр битүү цасан бүрхүүлтэй. Өнөөдрийн байдлаар сумын хэмжээнд 8 газар мал бэлчих боломжгүй болж, өвс тэжээлийн хэрэгцээ эрс нэмэгдсэн.

    11 малчин өрх өвс, тэжээлгүй болсон тул сумын нөөцөөс тодорхой хэмжээний дэмжлэг туслалцааг үзүүлсэн. Өвөлжилтийн бэлтгэлд сумын хэмжээнд 6200 тонн байгалийн хадлан бэлтгэснээс өнөөдрийн мбайдлаар 85-90 хувийг нь зарцуулаад  байна. Хаваржилт нэлээдгүй хүнд болох төлөвтэй байгаа учир өвс тэжээлийн хомстол үүсэх эрсдэл бий болоод байна.

Сумын Аюулгүйн нөөцөд 70 тонн өвс, 50 тонн сүрэлл, 10 тонн тэжээл  бий. Аймгийн Онцгой комиссоос шийдвэр гарч сумын нөөцийн задлах зөвшөөрөл олгосон. Ирэх сарын эхээр өвс, тэжээл нь дууссан малчдад олгох ажлыг зохион байгуулна. 

Сумын Онцгой комисс байнгын жижүүр томилуулан ажиллаж байна. Сумын хэмжээнд малчдаас ирсэн санал хүсэлтийг нь дор бүр нь шийдвэрлэн ажиллаж байна. Хаагдсан зам харгуй одоогоор байхгүй. 

Баян-Өндөр сумын Засаг дарга Б.Баасансүрэн: Иргэд, ААНБ-ыг малчдад туслах аянд нэгдэхийг уриалж байна 

     2023 оны жилийн эцсээр Баян-Өндөр сум 800 гаруй өрхийн 93 мянган толгой мал тоологдсон. Баян-Өндөр сумын шуурхай штаб, багуудын ажлын албан өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжин ажиллаж байна. Аслагдсан сумдад өвөлжиж байгаа малчин өрхүүдийн зүгээс зам даваа хаагдсан болон малын өвс, тэжээлийн дутагдалд орсон гэсэн мэдээлэл ирээгүй байна. Сар шинийн өмнө аймгийн Онцгой комиссын шийдвэрээр Баян-Өндөр сумын Аюулгүйн нөөцөд бэлтгэсэн 4000 боодол өвс, 1000 шуудай тэжээлийг 410 малчин өрхүүддээ гараас гарт хүргэж ажилласан. Аймгийн Онцгой комисс хуралдаж малчдад туслах аяныг өрнүүлж эхэлсэн. 

Иргэд аж аж ахуйн нэгж байгууллага хандивын аянд нэгдэхдээ есөн төрлийн эд зүйлийг өгөх боломжтой. Үүнд, төлийн нэмнээ уут, ажлын бээлий, гар чийдэн, асаагуур, цай зэрэг байна. 

Мэдээллийн төв