Орхон аймаг, “Эрдэнэт үйлдвэр”  ТӨҮГ  хамтран  хэрэгжүүлэх “Эрдэнэт шинэ илгээлт” төслийн санамж бичиг байгуулах үйл ажиллагаа өнөөдөр Нутгийн удирдлагын ордны А.Амарын танхимд  боллоо. Санамж бичгийг аймгийн Засаг дарга М.Түмэнжаргал, “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын ерөнхий захирал Г.Ёндон нар үзэглэв. Мөн хоёр талын холбогдох албан тушаалтнууд байлцлаа. 

“Эрдэнэт шинэ илгээлт” төслийг хэрэгжүүлснээр Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын хөгжлийг хурдасгах, бүс нутгийн хэмжээнд төдийгүй Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн өсөлтөд чухал нөлөө үзүүлнэ гэж үзэж буй. 

Төслийн хүрээнд хэрэгжих 12 төслийн  зургаан төсөл буюу “Төлөвлөлттэй хот”, “Цэвэр агаартай хот”, “Ухаалаг хот”, “Чанартай авто замтай хот” , “Ногоон хот”,  “Эрүүл, оюунлаг хот” төслийг Орхон аймаг хэрэгжүүлнэ. 

    Харин “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ "Уул уурхай-металлурги-химийн үйлдвэрийн цогцолбор", Үйлдвэрлэл, технологийн парк,  “Зэсийн баяжмал хайлуулах, боловсруулах үйлдвэр”,  Машин үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн кластер байгуулах-“Эрдэнэт машин” цогцолбор,  “Сургалт-Эрдэм шинжилгээ- Үйлдвэрлэлийн цогцолбор" хотхон байгуулах, Үүсмэл ордыг үр ашигтай ашиглах,  Хаягдлын шинэ сан байгуулах төслийг хэрэгжүүлнэ. 

Аймгийн Засаг дарга М.Түмэнжаргал “Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын бүтээн байгуулалт хөгжил Эрдэнэт үйлдвэртэй салшгүй холбоотой. Энэ жил бид Орхон аймаг, Эрдэнэт үйлдвэрийг байгуулсан илгээлтийн эздийнхээ 50 жилийг ойг тэмдэглэж, өнөөгийн Эрдэнэт хотыг байгуулсан анхдагч илгээлтийн эздээрээ бахархаж омогшлоо. “Эрдэнэт шинэ илгээлт” төслийн зорилго нь дэлхийн хэмжээний үйлдвэрлэгч, жишиг улс болох юм” гэв. 

Үүний дараа “Эрдэнэт үйлдвэр”  ТӨҮГ-ын Ерөнхий захирал Г.Ёндон хамтын ажиллагааны амжилт хүсэж, хэрэгжүүлж буй төслүүдийнхээ талаар товч мэдээлэл өгсөн юм. 

"Уул уурхай-металлурги-химийн үйлдвэрийн цогцолбор" үйлдвэрлэл, технологийн парк  байгуулах төсөл- Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт Эрдэнэт үйлдвэрийг түшиглэн Үйлдвэрлэл технологийн паркийг байгуулахаар тусгасан. 1217 га газрыг улсын тусгай хэрэгцээнд авч, өнөөдрийн байдлаар дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажил өрнөж байна. Үйлдвэрлэл технологийн парк төслийн хүрээнд байгуулах үйлдвэрүүд 2028 оноос үе шаттайгаар ашиглалтад орно. 

“Зэсийн баяжмал хайлуулах, боловсруулах үйлдвэр” төсөл- Тус үйлдвэр байгуулагдсанаар 60-80 тн зэсийг бүрэн боловсруулж, нийтдээ 853 ажлын байр шинээр бий болно. Үйлдвэрийн туршилтын ажлыг эхлүүлсэн бөгөөд ирэх оноос бүтээн байгуулалтын ажлыг эхлүүлж 2027 онд бүрэн дуусгахаар ажиллаж байна.  

 Машин үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн кластер байгуулах-“Эрдэнэт машин” цогцолбор төсөл- Үйлдвэрлэл технологийн паркийг түшиглэн Монгол Улсын анхны автомашины цогцолбор үйлдвэрийг барина. Үйдвэр ашиглалтад орсноор 1113 хүнийг ажлын байр бий болно.  Төслийн бүтээн байгуулалтын  хэрэгжих хугацаа 2024-2028 он. 

Сургалт-Эрдэм шинжилгээ- Үйлдвэрлэлийн цогцолбор" хотхон байгуулах төсөл- Эрдэнэт хотын ШУТИС -ийг түшиглэн 5000 оюутны цогцолбор хотхон барихаар төлөвлөсөн. Төслийн нэгдүгээр ээлжийн барилга 2025-2028 онд, хоёрдугаар ээлжийн барилга  2029-2031 онд ашиглалтад орно. 

 Үүсмэл ордыг үр ашигтай ашиглах төсөл хэрэгжүүлэх төсөл- Өнөөдрийн байдлаар “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-т ойролцоогоор 182 сая тонн исэлдлийн  зэрэг өндөртэй хүдрийн 12 овоолго үүссэн. Эдгээрээс 480 мянган тонн зэс, 16500 тонн молибден үйлдвэрлэх боломжтой. Монгол Улсын экспортолсон зэсийн 80 хувийг ашиглагдахгүй үйлдсэн овоолгоос гаргаж авсан катодын зэс эзэлдэг гэх судалгаа бий. Тиймээс аж ахуйн нэгж байгууллагатай хамтран үр ашигтай төслийг хэрэгжүүлэхээр зорьж байна. 

 Хаягдлын  шинэ сан байгуулах  төсөл-  Баяжуулах үйлдвэрийн найдвартай ажиллагааг хангах,  цагаан тоосны дэгдэлтийг бууруулах, үйл ажиллагаанаас гарч буй хаягдлыг аюулгүй хадгалах хүрээнд Хаягдлын шинэ сан байгуулах, хаягдлыг өтгөрүүлэх технологийг төслийн хүрээнд нэвтрүүлнэ. Хаягдлын шинэ санг байгуулах газрын байршлыг тогтоосон. Эхний ээлжийн байгууламж 2028 онд ашиглалтад орох бөгөөд  60 жил ашиглах боломжтой гэж үзэж буй. 

Орхон аймгийн хэрэгжүүлэх  6 төсөл: 
 “Төлөвлөлттэй хот” төсөл -Төслийн хүрээнд  улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хөгжлийн гол баримт бичиг болох “Орхон аймгийг 2040 он хүртэл хөгжүүлэх хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөө”-г боловсруулан батлуулахаар болов.   Төсөл сонгон шалгаруулалтын ажил үргэлжилж байна. 

• 2022 онд Хот дахин төлөвлөлтийн баримт бичгээ  аймгийн ИТХ-ын хуралдаанаар хэлэлцүүлэн  батлуулсан. 
•   Бага, дунд орлоготой иргэдийг орон сууцжуулах “Орлогод нийцсэн орон сууц” төслийг хэрэгжүүлэх 10 байршилд  хот байгуулалтын норм дүрэм, Орхон аймгийн хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу төлөвлөлт хийж байна.  Одоогийн байдлаар Найрамдал багийн 11,9 га талбайг, Их залуу багийн 40,8 га талбайд хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөний иж бүрэн зураг төслийг боловсруулсан. 

  “Цэвэр агаартай хот”  төсөл - Гэр хорооллын айл өрхийг  эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэрээр хангах  “Эрчим  хүчний хоёрдогч хэлхээ шугамын  зураг төслийг боловсруулан Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгуулсан.  Үр дүнд  гэр хорооллын 15 мянган  айл өрх уламжлалт галлагаанаас татгалзаж цахилгаанаар халаалтаа шийдэх боломж бүрдэнэ. 

•  Агаар бохирдуулагч эх үүсвэр бүхий төрийн байгууллагын 4 уурын зуухыг буулгана. Үүний эхлэл болгон Даваат, Шанд багийн төрийн байгууллагуудын халаалтыг хий буюу газын системд шилжүүлэхээр гүйцэтгэгч нь шалгарсан.  Яргуйт багт газрын гүнийн болон нарны эрчим хүч бүхий хосолсон системээр халаалтыг шийдэх ажлыг энэ онд эхлүүлсэн. 
•  Гэр хорооллын 268 айлыг дэд бүтцийн шугам сүлжээнд холбож,  1200 айл холбогдох боломжтой инженерийн шугам сүлжээг газар доогуур тавиад байна. Эрдэнэтийн бохирын системийг шинэчилж хоёр дахин томосгосон. 
•   Баян-Өндөр сумын Эрдэнэ багийн 3,4 га талбайд эрчим хүчний өндөр хэмнэлттэй амины орон сууцны анхны жишиг ногоон орон сууцны төслийг “Хайбрид хаус” ХХК-тай хамтран хэрэгжүүлж байна. 
• Монгол гэр дулаалгын “Чип” багц төслийг  Орхон аймаг 3 дахь  жилдээ хэрэгжүүлж байна. 
•    Цаашид гэр хорооллын айл өрхийг эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэрээр хангах, цахилгаанаар халаалтаа шийдэх боломжийг хангаж, шинэ дэвшилтэт технологиудыг айл өрхүүдэд санал болгон, төрөөс бодлогоор дэмжинэ. 

   “Ухаалаг хот” төсөл-  2021 оноос хэрэгжүүлж буй “Цахим Эрдэнэт-1” хөтөлбөрийн хүрээнд “Ухаалаг хот” болох зорилтынхоо суурийг тавьсан. 2025-2028 онд төрийн болон аж ахуйн нэгж байгууллагуудын үзүүлж байгаа төлбөрт үйлчилгээнүүд ухаалаг болно. 

   “Чанартай авто замтай хот” төсөл-  Орхон аймаг 130 км авто замтай. Үүний 76 хувь нь эдэлгээний хугацаа буюу насжилт нь дууссан. Энэ жил  улс болон орон нутгийн төсвийн 50 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар  50 байршилд 23,7 км авто замыг сайжруулж, 9,4 км авто замыг шинээр барих ажил үргэлжилж байна. Цаашид 27.3 км замыг шинээр  тавьж, 100 гаруй км замыг сэргээн засна. Авто замыг чанартай, эдэлгээний хугацааг сайжруулах зорилгоор стандартын дагуу явган болон дугуйн замтай, гэрэлтүүлэгтэй, усны хаялга, шуудуутайгаас гадна чулуун бордюртай байхаар төлөвлөн, хэрэгжүүлж байна.  

  “Ногоон хот” төсөл - “Тэрбум мод” үндэсний хөдөлгөөн, “Ногоон Эрдэнэт” хөтөлбөрийн хүрээнд Орхон аймаг 2030 он хүртэл 20 сая ширхэг мод тарьж, ургуулах зорилт тавьсан. 2024 оны байдлаар иргэд, ААН, төрийн байгууллагын оролцоотойгоор 3,3  сая ширхэг мод тарьсан.  Ургалт 87 хувьтай байна.  Ач холбогдол, төлөвлөлтийг чухалчилж цагаан тоосны “Хаягдлын аж ахуй”, төв зам дагасан хэсэг голын гольдирол, Жаргалант сум тариан талбай зэрэгт ойжуулалтыг үе шаттай хийж  байна. Аймгийн нэг хүнд ногдох ногоон байгууламжийн  дундаж хэмжээ  8,7 м.квадрат,  2030 он гэхэд үүнийг  39 м.квадрат болгоно. 

   “Эрүүл, оюунлаг хот” төсөл -Төслийн хүрээнд гэр бүлийн амьдралын баталгаа чанартай боловсрол, нийгмийн идэвхтэй, эрүүл оюунлаг хүнийг хөгжүүлэх үндсэн зорилготой. х Боловсрол, эрүүл мэнд, гэр бүл, спорт,  хөдөлмөр нийгмийн хамгаалал,  соёл гэсэн үндсэн 6 чиглэлд  бодлого, хөтөлбөрүүдийг боловсруулан хэрэгжүүлнэ. 

“Эрдэнэт шинэ илгээлт” төслийн хүрээнд хэрэгжүүлж буй эдгээр 12 төсөл өнөөдрийн байдлаар техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах, дэд бүтцийн асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх зэрэг бүтээн байгуулалтын урьтац нөхцлийг бүрдүүлэх ажлууд нь 45-100 хувийн гүйцэтгэлтэй үргэлжилж байна. 

Мэдээллийн төв