Аймгийн ЗДТГ-ын Хөгжлийн бодлого төлөвлөлт, хөрөнгө оруулалтын хэлтсийн дарга С.Даваадоржтой ярилцлаа.

-2025 оны онцлох хөрөнгө оруулалт, бүтээн байгуулалтын ажлын талаар мэдээлэл өгнө үү?

-2025 оны төсөв нэлээдгүй онцлогтой.  Авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажил энэ онд үргэлжилнэ. Өнгөрсөн оны хөрөнгө оруулалтын гол ажил хотын доторх авто замаа засварлаж, шинэчилсэн.  Орхон аймаг 130 км авто замтай. Үүний 76 хувийх нь эдэлгээний хугацаа буюу насжилт дууссан. 2024 онд орон нутгийн төсвийн 50 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар 49 байршилд 23.7 км авто замыг засварлаж, шинээр 9,4 км авто зам тавих, 5 байршилд 400 авто машины зогсоол байгуулахаар төлөвлөсөн. 2025 онд хийх  авто замын засвар, шинэчлэлтийн ажилд Орон нутгийн хөгжлийн сангаас 20 гаруй  тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн.

Өнгөрсөн онд хийж гүйцэтгэсэн авто замын 24  ажил 100 хувийн гүйцэтгэлтэйгээр дууссан.

Энэ онд 25  байршилд авто замын ажил үргэлжилнэ.

Тухайлбал, Дэнжийн 3,5 км авто зам, Чингэл баг Ёс заншлын өргөө хүртэлх авто зам, БОЭТ-ийн дотор талбай, 2а, 7 хорооллын  доторх авто зам, Дэнж баг “ББ” хотхоны авто зам, орон сууцны байран дундах 5 авто машины зогсоол, Барилгачдын  талбайн уулзвар, Татварын газрыг тойрсон авто зам, Гендрекцийн урд талын авто машины зогсоол гэх мэт ажлууд  байна.

Мөн Дэнж, Оюут багийн Төрийн үйлчилгээний нэгдсэн төв, “Эрдэнэтэд үйлдвэрлэв” төвийн барилгыг энэ онд дуусгаж ашиглалтад оруулахаар төлөвлөж байна. Үүнд  зургаа  орчим тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн.

2025 оны төсвийн төслийг хэлэлцэх үед олон нэр төрлийн хөрөнгө оруулалтын ажлыг тэвчиж, нэн шаардлагатай зайлшгүй  гэдгээр нь эрэмбэлсэн. Тэр утгаараа гэр хорооллын цахилгаан эрчим хүчийг сайжруулах, инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх, мөн зарим сургууль, цэцэрлэг, өрхийн эмнэлэгт их засвар, үйлчилгээг хийнэ.

-Гэр хорооллыг цахилгаан эрчим хүчний уналтгүй болгох, найдвартай эх үүсвэрээр  хангах ажил энэ оны төсөвт  жин дарж байгаа хөрөнгө оруулалт.  Үр дүнг нь хэрхэн харж байна вэ?

-Цахилгаан эрчим хүчийг сайжруулах ажил голлон гэр хорооллын бүсэд хийгдэнэ. Үүнд 39,6   тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн.  Эрдэнэт хотын хэмжээнд тавигдсан агаарын шугамыг өргөтгөж, шинэчлэн, алслагдсан цэгийн гэр хорооллын айл өрхөд очиж  байгаа хүчдэлийн уналтыг сайжруулна.  Өнөөдрийн нөхцөл байдал нь гэр хорооллын баруун хэсгийн цахилгаан хангамжийг 7-р хорооллын урд байрлах 35/6 кВ-ын Хороолол дэд станцаас 6 кВ-ын 5 шугамаар түгээж байгаа.

Энэ дэд станц 76 хувийн ачаалалтай ажиллаж байна. Захын хэрэглэгч дээр шугамын уртаас хамаарч 6 кВ болон 0.4 кВ-ын хүчдэл унадаг.  Иймд Чингэл багт байрлах 35/10 кВ-ын дэд станцаас салбарлан Даваат багт 35 кВ-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугам 35/10 кВ-ын дэд станцыг шинээр барьж шугам, дэд станцыг шилжүүлнэ.

2013,2014 оноос цахилгаан эрчим  хүчний асуудлыг хөндөж, судалж ирсэн.  2022 оны сүүл 2023 оны эхээр цахилгаан эрчим хүчний найдвартай эх үүсвэрээр хангах  Эрдэнэт хотын 35 кВт-ын тойрог схемийн зураг төсвийг хийлгүүлсэн.

Ойрын 5-15 жилдээ Эрдэнэт хотын хэмжээнд цахилгаан эрчим хүчний дутагдал гэхээс илүү найдвартай ажиллагааг  бий болгох алсыг харсан төлөвлөлт юм.

Монгол Улсын хэмжээнд эрчим хүчний хязгаарлалт хийх асуудал байхгүй болсон цагт бид найдвартай цахилгаан эрчим хүчээр 100 хувь хангагдлаа гэж хэлэх боломжтой.  Төвийн буюу Улаанбаатар хотын 4,5 дугаар цахилгаан станцын хүчин чадал  сайжирч байж Орхон аймаг, Эрдэнэт хотын цахилгаан эрчим хүч найдвартай болно гэсэн үг.

Гэсэн хэдий ч аймаг орон нутаг  улсын хэмжээнд үүсэж буй бэрхшээл, ямар нэгэн аваар саатлаас үл хамааран цахилгаан эрчим хүчнийхээ найдвартай ажиллагааг бүрэн даах бодлого юм.

Энэ онд аймгийн цахилгаан хангамжийг сайжруулах, хүчдэлийн уналтыг арилгахаар “Эрдэнэт Булганы цахилгаан түгээх сүлжээ” ТӨХК 28 тэрбум 986 сая төгрөгийн 7 арга хэмжээ, “Эрдэнэт Ус ДТС” ОНӨХК 10 тэрбум 600 сая төгрөгийн 3 арга хэмжээг орон нутгийн төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн.  Тухайлбал, “Эрдэнэт Ус ДТС” ОНӨХК хүчдэлийн уналт сайжруулах чиглэлээр 1,1 тэрбум,  хэрэглэгчдийг найдвартай цахилгаан эрчим хүчээр хангаж тойрог схем үүсгэх ажилд 3,3 тэрбум, цахилгаан тоноглолын шинэчлэлийн ажилд 6,1 тэрбум төгрөг зарцуулна. Мөн 35/10 кВ-ын 2х16 МВА Даваат дэд станц,  35/10 кВ-ын Чингэл дэд станцаас Даваат дэд станц хүртэлх 35 кВ-ын 13км ЦДАШ,  35/10 кВ-ын Даваат дэд станцаас Булаг дэд станц хүртэлх 35 кВ-ын 5.04 км ЦДАШ,   Баянбулаг, Их залуу, Эрдэнэ багуудад 10 кВ-ын 3 ком хуваарилах байгууламжийг тус тус барина. Мөн 10 кВ-ын 24800 м хос кабель шугам угсарна. 

-Сүүлийн жилүүдэд инженерийн шугам сүлжээнд нэлээдгүй хөрөнгө оруулалт хийж байгаа.  2025 онд орон сууцны зургаан  хорооллын шугам сүлжээний шинэчлэл багтсан. Энэ талаар?

-Жилийн дөрвөн улиралд аваар гэмтэл хамгийн ихээр гардаг, зайлшгүй шинэчлэх шаардлагатай шугам сүлжээгээ шинэчилнэ. Ялангуяа, цэвэр усны алдагдлыг бууруулах, дулааны горим ачааллыг багасгахад энэ жилийн инженерийн шугам сүлжээний хөрөнгө оруулалтын ажил чиглэгдсэн. Шинээр барилга, байшин баригдаж өргөжин тэлэхийн хэрээр айл өрхийн дулааны горимд өөрчлөлт орж  байдаг.

Өөрөөр хэлбэл, тухайн айл өрхийн орон сууцны байрны хажууд барилга баригдахад шугамаас шалтгаалан үндсэн хороолол Уурхайчин, Бүрэнбүст, Хүрэнбулаг, Уртбулаг, Согоот багийн  орон сууцны хорооллын  халаалтын чадамж муудахад нөлөөлж байгаа. I-VI хорооллын орон сууцны байрнуудын дулаан, цэвэр усны шугам сүлжээг шинэчлэхэд л 10 орчим тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн.  Инженерийн шугам сүлжээний шинэчлэлийн  нийт хөрөнгө оруулалт нь 27 тэрбум төгрөг  байна. Энэ хөрөнгө оруулалтын үр дүнд нэгдүгээрт, хуучны зургаан  микрийн дулааны горим тэнцвэртэй болно. Хоёрдугаарт, усны алдагдал багасна. Дулааны горим тохируулгатай, дулааны найдвартай ажиллагааг  бий болгосон, усны алдагдалгүй, үл хамаарах системд холбох гэхчлэн өөрчлөлтийг хийх цөм хөрөнгө оруулалтын ажил юм.

Өөрөөр хэлбэл,  ашиглалтын хугацаа дууссан шинэчлэх шаардлагатай 210 км шугам сүлжээний 7 хувийг шинэчилж, орон сууцны хорооллын 5824 өрхийг хангаж буй инженерийн шугам сүлжээний нэвтрүүлэх чадвар сайжирч, эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн цэвэр усаар хангагдах ач холбогдолтой.

 

-Боловсрол, эрүүл мэндийн салбарын хөрөнгө оруулалтаас дурдахгүй юу?

-Энэ онд хэд хэдэн  сургууль цэцэрлэг, зарим өрхийн эмнэлэгт их засвар хийнэ. Тухайлбал, 5 дугаар сургууль, 15 дугаар сургууль, 1 сургууль, 9 дүгээр цэцэрлэг, 1 дүгээр цэцэрлэг,  Дэгдээхий цэцэрлэг, 21 дүгээр цэцэрлэг, Мэндсэцэн ӨЭМТ  гэх мэт сургууль, цэцэрлэг боловсролын байгууллагуудад  засвар үйлчилгээ хийнэ.

Мөн энэ онд эрүүл мэндийн салбарт орон нутгийн болон төсөл хөтөлбөрийн 8,1  тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтыг хийнэ. Төрөх тасаг, нэг давхрын шугам хоолойг хамтад нь нэг  тэрбум 700 орчим төгрөгөөр шинэчилж, их засвар хийнэ.  

2015 оны үед  төрөх тасагт хэсэгчилсэн засвар хийж байсан удаатай.  1982 оноос хойш үйл ажиллагаа явуулж байгаа,  жилдээ 2000-2500 орчим эх амарждаг Төрөх тасгаа 43 жилийн дараа шинэчилнэ. Түүнчлэн “Хавдрын оношилгоо, эмчилгээ, хяналт сэргийлэлтийн төв”-ийг БОЭТ-өө түшиглэн байгуулна.

Бусад хөрөнгө оруулалт, бүтээн  байгуулалтын ажлын талаар мэдээлэл өгөхөд сүүлийн 20-иод жил хийгдээгүй хөрөнгө оруулалтыг  энэ жил нэг дор хийж буйгаараа онцлогтой.  3,2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар  хуучны орон сууцны байруудын цахилгаан шатыг 100 хувь шинэчилж байна.  Өнгөрсөн онд гурван лифт шинэчилсэн. Энэ жил 19 лифт шинэчилнэ. Ингэснээр социализмын үеэс хойш баригдсан барилга, хуучны угсармал орон сууцны байруудын цахилгаан шатыг бүрэн шинэчилж байна.

Мөн нийгмийн салбарын байгууллагууд  хоёр  тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийнэ. Энэ нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, ахмад руу чиглэсэн хөрөнгө оруулалт юм.

Мэдээллийн төв